gedachten bij de week door ds. Wim Vermeulen

Afgelopen woensdag begon de Veertigdagen- of Vastentijd. In toenemende mate wordt hier ook door Protestantse christenen invulling aan gegeven. Gezien de berichtjes in de app ook in de Jacobi. Maar waren protestanten niet altijd heel kritisch op zulke dingen?

Het klopt inderdaad dat met name in het protestantse deel van de christenheid de praktijk van het vasten lange tijd niet in hoog aanzien stond. Laat ik beginnen met de goede redenen voor die kritische distantie. Die komt namelijk rechtstreeks uit het evangelie. Als Jezus over vasten spreekt (Matteüs 6 en 9) dan waarschuwt hij voor huichelarij en uiterlijk vertoon. Dat klinkt natuurlijk als muziek in protestantse oren.

Ondertussen is ook in de protestantse traditie het vasten weliswaar in een ander licht komen te staan (elke vorm van “verdienste” is eruit gezuiverd, en terecht!) maar nooit afgeschaft. Niemand minder dan Calvijn schrijft over het vasten: “Wij gebruiken het vasten om het vlees (de oude mens) te verzwakken en te onderwerpen, opdat het niet losbandig worde; opdat wij beter toebereid zouden zijn tot heilige overdenkingen(gebeden) en opdat het een belijdenis zou zijn van onze verootmoediging voor God, wanneer wij Hem onze schuld willen belijden.” Daarin spreekt hij in feite gewoon Augustinus en de hele christelijke traditie na. Van Augustinus is de uitspraak: “Vasten reinigt de ziel, verheft de geest, onderwerpt het vlees aan de geest en maakt het hart nederig.”

Hoe moet je dan vasten? Het lijkt me goed protestants (en Bijbels) om ieder daarover “in zijn eigen gemoed ten volle verzekerd” te laten zijn (Rom. 14,5). Mij raken altijd deze woorden uit een lied voor de vastentijd: Onthouding van wat ons verlaagt – is vasten dat veel vruchten draagt. Waarom zouden we deze tijd voor Pasen niet gebruiken om iets los te laten waarvan we weten dat het ons “verlaagt”, minder mens maakt naar Gods beeld? Dat kan met (teveel) eten of drinken te maken hebben, maar net zo goed met je telefoon, social media, bingewatchen of wat dan ook maar. En gebruik de tijd die dat oplevert om te bidden, iets te lezen dat je geloof verdiept en je te verwonderen over de weg van Jezus’ lijden en sterven. Wees daarbij ook realistisch en kies bijvoorbeeld één ding dat wel pijn doet, maar ook haalbaar is. Want werkelijk christelijk vasten is geen vorm van geestelijke krachtpatserij, leerde ik van Nicolaas Sintobin, maar richt ons op Christus.