Gedachten bij de week, door Martijn Bac

Deze week was ik bij een voorstelling van Tim ’s Jongers. In een uitverkochte zaal met 900 mensen vertelde hij wat armoede met hem gedaan had en hoe hij “het geluk” gehad had eruit te komen, en probeerde hij ons een idee te geven wat leven met armoede echt betekent. Een mix van feiten, ervaringsverhalen en cabaret. En vooral een pleidooi tegen vooroordelen over arme medemensen en voor het zien van de mensen zelf. Volgens Tim wordt armoedebestrijding bepaald door mensen met geld (MG) vanuit hun perspectief. Dat is grotendeels door de volgende vooroordelen gekleurd:

* Armoede is je eigen schuld: moet je maar harder werken of minder uitgeven!

* Armoede is niet meer dan een gebrek aan geld.

* Armoede leidt tot domme en ongezonde keuzes.

De thuissituatie waarin je opgroeit, opleiding en gezondheid hebben echter veel meer invloed op armoede dan werk- of uitgavenpatroon. In werkelijkheid is de scheiding tussen rijk en arm vooral door afkomst en diploma bepaald. Daardoor lopen er vier kloven door de ongelijke samenleving: een diplomakloof, een gezondheidskloof, een vertrouwenskloof en een tevredenheidskloof. Hoogopgeleide, gezonde burgers haken maatschappelijk minder snel af, hebben meer vertrouwen in de politiek en zijn een stuk tevredener met hun leven dan mensen aan de andere kant van het sociale spectrum.

Ook methodisch is het armoedebeleid vanuit MG gekleurd. Zij hebben voor zichzelf een “uitbestedingscultuur”: bij een probleem huur je een professional in (makelaar, schoonmaakster, belastingadviseur enz.). Marktwerking houdt bij deze monoproblematiek voldoende voorzieningen op peil voor eenvoudige problemen, waarbij we hulp “inkopen” en zo zelfredzaam (b)lijken.

Dat model werkt niet bij de multiproblematiek van mensen die in armoede leven. In de eerste plaats hebben ze niet de luxe om hun problemen uit te besteden. Die moeten ze zelf oplossen. Dat leidt tot een permanente financiële stress, die niet is op te lossen met afzonderlijke adviseurs. Vanmiddag kwam er een vrouw naar de kerk voor steun. Ze had contact met Buurtteam, Voedselbank, Veilig thuis, Schuldhulpmaatje, Schuldsanering en andere organisaties en was komen lopen uit Leidsche Rijn omdat ze geen eten meer had voor haar kinderen. De hulp is ingericht vanuit de filosofie van de MG, een uitbestedings-aanpak met een professional voor elk punt.

Die stress leidt ook nog tot kortetermijndenken: goedkope kleding die minder lang meegaat aanschaffen, ongezond en goedkoper eten, enz. De vrouw had van ons een VVV-bon gekregen, maar had kinderkleding nodig. De goedkope winkels accepteerden die bon niet, dus kocht ze maar bij de Bijenkorf.

Tim had uiteindelijk geen oplossing, vertelde dat in de tijd dat hij arm was, hij hopeloos (en zwart) in de trein zat en een punker hem aansprak: “Kom op, ik laat je niet los!” Het is nog steeds zijn vriend. Zijn appèl:

* als jullie allemaal één mens helpen, zou de wereld er anders uit zien.

* bestrijd de vooroordelen over armoede.

* wees bescheiden (wat is waardevoller, een cum laude behaalde titel in een gladgestreken leven of een door ellende gelouterde doorzetter?)

* durf je eens buiten je bubbel te stappen? Wordt vrijwilliger (en toen kwamen er vooral christelijke instellingen, zoals Leger des Heils en Present).

* zie door het gedrag heen de mensen zelf: wees als de punker in mijn leven.

Lieve Jacobikerkers, ik doe dit werk met vreugde, maar sprak vandaag (ook met Willem Jan) twee hooploze mensen (voor wie de situatie dus uitzichtloos is). Ik denk dat de mensen bij de voorstelling ook echt het verlangen hadden iets te doen voor de anderen in de samenleving. Laten wij als kerk ons vanuit de kracht van Christus en in de geest van Jacobus daar ook voor inzetten!