Gedachten bij de week door ds. Willem Jan de Hek

Een tijdje geleden bezochten wij Museum Voorlinden in Wassenaar. Op deze prachtige plek is momenteel een expositie te zien met kleine keramieke beeldjes die gemaakt zijn door de bekende singer-songwriter en dichter Nick Cave. In deze tentoonstelling verbeeldt Cave het leven van de Duivel in zeventien taferelen: van de geboorte van de duivel tot zijn naderende einde.

“The Devil – A Life is een visueel verhaal waarin Cave de complexiteit van de menselijke natuur onderzoekt,” kun je op de website lezen. “Hij toont de duivel niet als een angstaanjagende antichrist, maar als een herkenbare figuur met gebreken. Daarmee laat hij zien dat iedereen zowel het goede als het kwade in zich heeft. Door de duivel het leven te laten ervaren, met bijkomende ups en downs, toont hij zowel de donkere, irrationele kanten van het menszijn, maar ook onze wens om altijd beter te zijn en beter te doen.”

Het was enorm druk bij de expositie, waardoor we een tijdje moesten wachten voordat we de zaal in konden. Ik kreeg de indruk dat bezoekers het thema aan de ene kant wel intrigerend vonden maar aan de andere kant ook wat vervreemdend. Iemand zei tegen haar man en kinderen: “Gaan jullie maar in die rij staan, ik heb er geen zin in. Ik denk liever aan mooie dingen dan aan zoiets naars als de duivel.” Daarnaast viel me op dat ook in het korte interview met Nick Cave dat je aan het eind van de tentoonstelling kon bekijken, vooral gesproken werd over het hoe en wat. “Waar heb je die beeldjes van gemaakt? En hoeveel tijd heeft dat gepriegel je wel niet gekost?” Maar de diepere vraag bleef voor mijn gevoel onbeantwoord: Waar komt toch die persoonlijke fascinatie met de duivel vandaan? En ben je ervan overtuigd dat de duivel ook echt een realiteit is?

Het lijkt me een gemiste kans om het gesprek over de realiteit van het kwaad uit de weg te gaan. Misschien vermijden mensen dat onderwerp liever, omdat de duivel iets archaïsch lijkt, een overblijfsel uit een religieus wereldbeeld dat niet meer past in een moderne samenleving. Maar betekent dat ook dat het kwaad zelf verdwenen is? Of hebben we simpelweg niet meer de taal om erover te spreken? Terwijl het kwaad op allerlei manieren om zich heen grijpt –van oorlogen en ongelijkheid tot destructieve patronen in ons eigen leven– lijkt de duivel als personificatie ervan misschien naar de achtergrond verdwenen. Cave’s werk daagt ons uit om die vraag opnieuw te stellen: als we de duivel niet meer als een realiteit willen zien, hoe begrijpen we dán het kwaad in de wereld?

Het leek ons daarom de moeite waard om bij ViaJacobi twee avonden te organiseren om over dat thema in gesprek te gaan. Naar aanleiding van de muziek en de beeldjes van Nick Cave. Want het verhaal dat achter zijn kunst schuilgaat is echt heel indrukwekkend. Cave kent de duistere kanten van ons bestaan als geen ander. Tijdens twee CaveTalks (op 24 april en 8 mei) gaan we met elkaar in gesprek over de duivel, het kwaad en het oordeel. We bekijken een paar beelden uit de tentoonstelling en luisteren naar een aantal nummers van Nick Cave. En radiomaker en theoloog Klaas Vos neemt ons mee op een reis door de joods-christelijke traditie. Wat vertelt die ons over het kwaad?

Hartelijk welkom om aan te sluiten, er zijn 15 kaarten beschikbaar per avond. Meer informatie en tickets kun je vinden op www.viajacobi.nl.